Lokal Donma- Soğuk Isiriği
Soğuk isiriği vücut dokularinin donmasiyla oluşan bir rahatsizliktir.
En sik donan bölgeler eller, ayaklar, kulaklar ve özellikle burun
uçlaridir. Eller ve ayaklar vücudun uç noktalaridir ve özellikle
soğuktan dolayi dolaşim kisitlandiğinda bu bölgelere giden kan miktari
iyice azalir. Kulaklar ise ince olduklari için fazla bir dolaşima sahip
değildirler burun ise genelde soğuktan iyi korunmaz. Vücudun ana
bölgelerindeki isiyi korumak için diğer bölgelere olan dolaşim
neredeyse durma derecesinde kisitlanabilir. Soğuk ayrica damarlari
çevreleyen ve plazmanin damarin dişina çikmasini önleyen endothelial
hücrelere de zarar verir. Plazmanin kaybi ise kanin damarin içinde
pihtilaşmasina ve dolaşimi daha da yavaşlatmasina neden olur.
Dolaşim azaldikça dokular donmaya başlar. Hücreler arasinda su,
kristalleşmeye başlar ve hücre içindeki suyu emerek büyür. Buna rağmen
donma hücreleri öldürmez. Laboratuvar çalişmalarinda hücreler uzun süre
donduktan sonra bile canli kalmişlardir.
Soğuk isiriğindan kaynaklanan asil zarar endothelial hücrelerin
zarar görmesidir. Dokular tekrar isindiğinda bu bölgeye giden kan
pihtilaşir ve buradaki dolaşimi tamamen durdurur. Bunun sonucunda da o
bölgedeki hücreler ölür.
Önlenmesi
Soğuk isiriği havanin donma noktasinin altinda olduğu her
sicaklikta olabilir ama genelde hipotermiyle bağlantili gelişir.
Hareketsizlik dolaşimin yavaşlamasina büyük katkida bulunur ve dolaşimi
engelleyen giysiler de soğuk isiriğina katkida bulunur.
Bazi durumlarda soğuk isiriği metallere ya da sivi yakitlara
temasla da ortaya çikabilir. Soğuk isiriğini önlemek için onu ortaya
çikaran etkenleri özellikle hipotermiyi ortadan kaldirmak gerekir.
Vücudunuzun merkezini sicak tutarak dolaşimin azalmasini önleyen
giysiler vücudunuzun uç noktalarini da sicak tutar. Ayrica önemli
noktalardan biri de dar ayakkabilar gibi dolaşimi engelleyecek şeyler
giyilmemesidir.
Sigara içmek yüzey dolaşimini azaltir ve bu yüzden lokal donmalara
katkida bulunur. Dolaşimi devam ettirmek için el ve ayak parmaklari
hareket ettirilebilir ve kollari hizla çevirmek dolaşimi hizlandirmak
için iyi bir yöntemdir.
Soğuk isiriğini yüzeysel ve derin olmak üzere ikiye ayirabiliriz.
Yüzeysel donuklarda yüz, burun, kulak, parmaklar gibi ufak dokular
etkilenir. Yüzeysel donuklar derin donuklar kadar önemli olmasa da eğer
gerekli tedbirler alinmazsa derin donuk haline gelebilir. Derin
donuklarda ise eller, ayaklar ve hatta bacak ve kollarin bir bölümü
gibi daha büyük dokular etkilenir. Derin donuklarda büyük miktarda doku
ya da bir organin tamami kaybedilebilir.
Yüzeysel Donuklar
Belirtiler Semptomlar
Beyazlaşmiş dokular Önceleri aci hissedilir
Üst dokular sert alt dokular daha yumuşak Daha sonra bölge soğuk ve hissizdir
Yüzeysel Donuklar için ilk Yardim;
En etkin ilk müdahale donmuş organin sicak bir vücutla temas
ettirilerek isitilmasidir. Bölgenin ovulmamasi ve daha fazla donmasinin
önlenmesi gereklidir. Bu şekilde isitilan bölge kisa sürede bir
karincalanma hissiyle birlikte eski haline gelecektir.
Derin Donuklar
Belirtiler Semptomlar
Deri beyaz Donma sirasinda aci
Deri sert ve alttaki dokular da kati His yok
Eklem hareketi yok ya da kisitli Eritme sirasinda aci
DAğDA iKEN Derin Donuklar için ilk Yardim;- Donmuş bölümü eritmeyin.
- Etkilenmemiş dokularin donmasini önleyerek zararin artmasini engelleyin.
- Eğer doku erimişse tekrar donmasini ve baski altinda kalmasini önleyin.
- Kişiye bol sivi verin.
- Hastayi en kisa zamanda hastaneye ulaştirin
Donmuş bir doku eritildiğinde kişi tamamen işe yaramaz hale gelir.
Donmuş bölüm hastaya korkunç bir aci verecektir. Donup erimiş bir
organi kullanmak neredeyse imkansizdir. Eğer donmuş bir organ eriyip
tekrar donarsa bu organin kaybedilme riski büyük ölçüde artacaktir.
Eritme işlemi sadece tekrar donma şansi yoksa ve vücudun eritilmiş
bölümü tamamen steril koşullarda korunabilecekse yapilmalidir. Bu da
doğa şartlarinda neredeyse imkansizdir.
Donmuş bir bölümü eritmek için donmuş organ 38.5°C ile 41°C
arasinda sicaklikta suya sokulmalidir. Suyun isisi sürekli kontrol
edilmeli ve gerekirse su ekleyerek ayni sicaklikta tutulmalidir. Eritme
işlemi organ tamamen eriyip pembe bir görünüm kazanana kadar devam
etmelidir. Pembe renk dolaşimin başladiğinin göstergesidir. Çok zarar
görmüş bir organin dolaşimi geri dönmeyebilir. Eritme işlemi sirasinda
ve sonrasinda kişinin organi hareket ettirmesini sağlayin. Eridikten
sonra organi steril bir pedle korumali ve parmaklar arasina steril
pedler koyulmalidir. Hasta hipotermiye girmişsse önce hipotermi
tedavisi yapilmalidir. Donmuş bölgeye aşiri isi uygulamayin çünkü bu
organa zarar verebilir. Enfeksiyon riskini arttirmamak için su
toplamiş bölgeleri ellemeyin.
Soğuk isiriğinin yakin dönem tedavisinde cerrahinin yeri yoktur. Ne
yazik ki konu hakkinda tecrübesiz bazi cerrahlar donmuş ve erimiş
bölgenin görüntüsü yüzünden hemen bir ampütasyon üzerinde israr
edebilirler. Ampütasyonu reddeden bazi hastalar minumum ya da sifir
doku kaybiyla olayi atlatmişlardir.
Cerrahi müdahale dokular tamamen ve kesinlikle öldükten sonra
yapilmalidir. Başlangiçta dolaşimi sağlamak için bazi ufak müdahaleler
olabilir fakat ampütasyon, donma olayinin üzerinden uzun bir süre
geçtikten sonra sadece ölü dokuyu ayirmak amaciyla yapilmalidir. Soğuk
isiriği yaşamiş kişiler soğuğa karşi daha hassastirlar ve daha önce
donmuş bölgelerindeki damarlar kalici olarak zarar gördüğü için bu
bölgelerin donma şansi daha yüksektir.
Konu: Lokal Donma- Soğuk Isiriği 
Mayıs 18th 2008, 16:08
